Đường kính của tiểu hành tinh này ước tính là 10 km, xấp xỉ kích thước của đỉnh Everest. Nó tấn công vùng biển nông ngoài khơi bờ biển Mexico ngày nay với tốc độ cực cao, gây ra sự tuyệt chủng toàn cầu của loài khủng long.
Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng lưu huỳnh được giải phóng trong quá trình va chạm, để lại miệng núi lửa Chicxulub rộng 112 dặm (rộng 180 km), trong khi khói từ các vụ cháy rừng đã gây ra mùa đông toàn cầu và nhiệt độ giảm mạnh.
FAN TÂNMột nhóm các nhà khoa học trái đất do Cem Berk Senel, một nhà nghiên cứu sau tiến sĩ và nhà khoa học hành tinh tại Đài quan sát Bỉ ở Brussels dẫn đầu, đã tiến hành nghiên cứu sâu hơn về miệng núi lửa Chicxulub ở Mexico.
Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Geoscience vào thứ Hai (30 tháng 10), cho thấy rằng bụi mịn từ các mảnh vụn ném vào bầu khí quyển Trái đất sau vụ va chạm có thể đóng vai trò lớn hơn. Bụi cản ánh sáng mặt trời, khiến thực vật không thể quang hợp, một quá trình sinh học quan trọng đối với sự sống trong gần hai năm.
Để xác minh phát hiện của mình, các nhà khoa học đã phát triển một mô hình máy tính mới để mô phỏng khí hậu toàn cầu sau một vụ va chạm với tiểu hành tinh. Mô hình này dựa trên thông tin được công bố về khí hậu Trái đất vào thời điểm đó, cũng như dữ liệu mới từ các mẫu trầm tích được thu thập từ khu hóa thạch Tanis ở Bắc Dakota, nơi ghi lại các điều kiện 20 năm sau vụ va chạm.
Các tảng đá tại Khu hóa thạch Tanis chứa đựng các dấu vết mà các nhà địa chất sử dụng để đánh dấu những thay đổi trong lịch sử Trái đất từ kỷ Phấn trắng đến kỷ Paleogen. Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra hàm lượng khoáng chất lưu huỳnh, bồ hóng và silicat trong các mẫu và phát hiện ra rằng các mẫu này chứa nhiều hạt bụi silicat mịn hơn (đường kính khoảng 0,8 đến 8,0 micron) so với dự kiến. Những hạt bụi này được đẩy vào khí quyển dưới dạng phóng ra trước khi quay trở lại Trái đất.
Nhóm của Senel tin rằng vụ va chạm với tiểu hành tinh đã tạo ra những đám mây gồm các hạt nhỏ che khuất mặt trời và có thể đã ngăn cản thực vật quang hợp trong hai năm sau vụ va chạm. Kết quả là thảm thực vật chết, khiến nhiều loài động vật ăn cỏ chết đói, trong đó có một số loài khủng long. Đây có thể là một trong những nguyên nhân gây ra những sự kiện tuyệt chủng hàng loạt thảm khốc.
Mô hình của nhóm cho thấy loại bụi này có thể tồn tại trong khí quyển tới 15 năm. Trong thời gian này, nhiệt độ toàn cầu sẽ giảm tới 15°C.
"Quá trình quang hợp đã ngừng hoạt động gần hai năm sau vụ va chạm, đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với sự sống." Senel, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết: "Nó làm gián đoạn chuỗi thức ăn và gây ra phản ứng dây chuyền tuyệt chủng."
Nghiên cứu này đánh dấu lần đầu tiên các nhà khoa học nghiên cứu chi tiết về các hạt bụi này.
Senel cho biết: "Từ lâu người ta đã cho rằng cơ chế tuyệt chủng chính là do khí hậu cực kỳ lạnh sau vụ va chạm Chicxulub, nhưng bản thân việc ngừng quang hợp sau vụ va chạm chính là một cơ chế (tuyệt chủng)."
Senel nói thêm: "Trong những tuần và tháng [sau cú va chạm], quá trình quang hợp trên Trái đất đã ngừng hoạt động trên toàn cầu kéo dài gần hai năm, trong thời gian đó quá trình quang hợp hoàn toàn biến mất."
Các mô hình cho thấy rằng quá trình ngừng quang hợp, quá trình thực vật sử dụng ánh sáng mặt trời, nước và carbon dioxide để tạo ra năng lượng và oxy, có liên quan trực tiếp đến việc bụi mịn bị đẩy vào khí quyển để chặn ánh sáng mặt trời, Senel cho biết.
Ông cho rằng cần phải hiểu sâu hơn về nguyên nhân làm mát toàn cầu hoặc mất khả năng quang hợp để hiểu sâu hơn về cơ chế tuyệt chủng chính xác sau tác động của Chicxulub. ◇
Người phụ trách biên tập: Ye Ziwei#
